കേരളത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ ഭൂമികയിൽ ശബരിമലയോളം വൈകാരികവും പ്രതീകാത്മകവുമായ ഭാരം വഹിക്കുന്ന വിഷയങ്ങൾ വിരളമാണ്. പത്തനംതിട്ടയിലെ ഇടതൂർന്ന വനങ്ങളിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ മലമുടിയിലെ ക്ഷേത്രം കേവലം ഒരു തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രത്തിനപ്പുറം ഒരു സാംസ്കാരിക അച്ചുതണ്ടാണ്. രാഷ്ട്രീയ തന്ത്രങ്ങളും സാമൂഹിക സ്വത്വവും മതവികാരങ്ങളും കൂടിച്ചേരുന്ന ഒരു കവല. എന്നാൽ, 2018-ൽ ശബരിമല അതിന്റെ പ്രാധാന്യം ഒരു ദേശീയ ശ്രദ്ധാകേന്ദ്രമായി മാറ്റിയെഴുതി. എല്ലാ പ്രായത്തിലുമുള്ള സ്ത്രീകൾക്കും ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രവേശനം അനുവദിക്കണമെന്ന സുപ്രീം കോടതി വിധി വന്നതോടെയാണ് ഈ മാറ്റം. ഈ വിധി സംസ്ഥാനത്തുടനീളം വലിയ പ്രതിഷേധങ്ങൾ ആളിക്കത്തിക്കുകയും കേരളത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ സമനില തെറ്റിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇന്നും തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചാരണങ്ങളിൽ അതിന്റെ അലകൾ ശക്തമായി മുഴങ്ങുന്നു.
​ഇപ്പോൾ, കേരളം തദ്ദേശ സ്വയംഭരണ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലേക്ക് കടക്കുമ്പോൾ, പുതിയൊരു വിവാദം—ഇത്തവണ ശബരിമല ക്ഷേത്രത്തിലെ സ്വർണം തിരിമറി നടത്തിയെന്ന ആരോപണം—ക്ഷേത്രത്തെ വീണ്ടും രാഷ്ട്രീയ ചർച്ചകളുടെ കേന്ദ്രത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുവന്നിരിക്കുകയാണ്. കോൺഗ്രസ് നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഐക്യ ജനാധിപത്യ മുന്നണിയും (യുഡിഎഫ്) ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടിയും (ബിജെപി) ഈ വിഷയത്തെ ഒരു ശക്തമായ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ആയുധമാക്കാൻ ശ്രമിക്കുകയാണ്. എന്നാൽ, വോട്ടർമാർ അത് ശ്രദ്ധിക്കുന്നുണ്ടോ? 'സ്വർണ്ണ മോഷണ' വിവാദം സംസ്ഥാനത്തെ ഒരുകാലത്ത് ഇളക്കിമറിച്ച വൈകാരിക തരംഗം സൃഷ്ടിക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെടുകയാണോ?
​ഈ ലേഖനം പത്തനംതിട്ട, കോട്ടയം, തൃശ്ശൂർ, കോഴിക്കോട്, തിരുവനന്തപുരം എന്നിവിടങ്ങളിലെ പ്രാദേശിക ജനവികാരങ്ങൾ പരിശോധിക്കുന്നു. ശബരിമല ഈ തദ്ദേശ സ്വയംഭരണ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളിൽ പ്രതിപക്ഷത്തിന് ഒരു 'സുവർണ്ണാവസരം' നൽകുമോ—അതോ വിഷയത്തിന് അതിന്റെ രാഷ്ട്രീയ തിളക്കം നഷ്ടപ്പെടുകയാണോ—എന്ന് മനസ്സിലാക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു.

​രാഷ്ട്രീയ കവലയിലെ ഒരു പുണ്യകേന്ദ്രം

​2018-ലെ സുപ്രീം കോടതി വിധി വന്നപ്പോൾ, സിപിഐ(എം) നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഇടതുപക്ഷ ജനാധിപത്യ മുന്നണി (എൽഡിഎഫ്) സർക്കാർ പ്രതിരോധത്തിലായി. സ്ത്രീ പ്രവേശനത്തെ എതിർത്ത് ആയിരക്കണക്കിന് ഭക്തർ തെരുവിലിറങ്ങി. കോൺഗ്രസും ബിജെപിയും ഈ അവസരം മുതലെടുത്ത് ഭക്തരുടെ വികാരങ്ങൾക്കൊപ്പം നിന്നു. ഈ പ്രക്ഷോഭം രാഷ്ട്രീയ അന്തരീക്ഷത്തെ ആഴത്തിൽ സ്വാധീനിച്ചു, അതിന്റെ ഫലമായി 2019-ലെ ലോക്‌സഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ യുഡിഎഫ് ശ്രദ്ധേയമായ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നേട്ടങ്ങൾ കൊയ്തു.
​അതിനുശേഷം ശബരിമല കേരളത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ വിവരണത്തിലെ ഒരു ആവർത്തന വിഷയമായി തുടർന്നു. എന്നാൽ, വിവാദങ്ങൾക്ക് എന്നെന്നേക്കുമായി ഒരേ സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയില്ല. ക്ഷേത്രത്തിലെ സ്വർണ്ണ തിരിമറിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നിലവിലെ ആരോപണങ്ങൾ പൊതുജനങ്ങളുടെ ക്ഷമയെ പരീക്ഷിക്കുന്നതായി തോന്നുന്നു.
​സിപിഐ(എം)-മായി ബന്ധമുള്ള മുൻ തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡ് പ്രസിഡന്റുമാർ അറസ്റ്റിലായത് പ്രതിപക്ഷ പാർട്ടികൾക്ക് ഭരണ മുന്നണിയെ ലക്ഷ്യമിടാൻ അവസരം നൽകി. തദ്ദേശ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് അടുക്കുമ്പോൾ, കോൺഗ്രസും ബിജെപിയും തങ്ങളുടെ ആക്രമണങ്ങൾക്ക് മൂർച്ച കൂട്ടുന്നു. റാലികൾ സംഘടിപ്പിക്കുകയും സംസ്ഥാനത്ത് പരസ്യബോർഡുകൾ സ്ഥാപിക്കുകയും 'സ്വർണ്ണ മോഷണം' ഒരു പ്രധാന തിരഞ്ഞെടുപ്പ് വിഷയമാക്കി മാറ്റാൻ ശ്രമിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.
​എങ്കിലും, രാഷ്ട്രീയ വേദികളിൽ നിന്ന് ഉയരുന്ന ചൂടേറിയ വാചാടോപങ്ങളേക്കാൾ കൂടുതൽ സൂക്ഷ്മമായതാണ് താഴെത്തട്ടിലെ യാഥാർത്ഥ്യം.

​പന്തളം: ക്ഷേത്രത്തിന്റെ വാതിൽക്കൽ, പക്ഷെ എളുപ്പം വഴങ്ങില്ല

​ശബരിമല തീർത്ഥാടകരുടെ പ്രധാന യാത്രാ കേന്ദ്രവും ബിജെപി ഭരിക്കുന്ന നഗരസഭയുമായ പന്തളം വർഷങ്ങളായി രാഷ്ട്രീയ പ്രക്ഷോഭങ്ങളുടെ കേന്ദ്രമാണ്. 2018-ലെ പ്രതിഷേധങ്ങളുടെ ഒരു പ്രധാന കേന്ദ്രമായിരുന്നു ഇത്, ഇവിടുത്തെ താമസക്കാർ സംസ്ഥാനത്തെ ശബരിമലയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട രാഷ്ട്രീയ മനോഭാവത്തിന്റെ അളവുകോലായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.
​ഈ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കാലത്ത് പന്തളത്ത് കോൺഗ്രസും ബിജെപിയും പ്രതിഷേധങ്ങളുടെ തിരയിളക്കം കണ്ടു. സ്വർണ്ണ അഴിമതി വിവാദം ആളിക്കത്തിക്കാൻ പ്രകടനങ്ങൾ അരങ്ങേറി. 2018-ലെ അന്തരീക്ഷം പുനഃസൃഷ്ടിക്കാൻ നേതാക്കൾ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.
​എന്നാൽ, വോട്ടർമാർ അതേ തീവ്രതയോടെ പ്രതികരിക്കുന്നില്ല.
​“പന്തളത്ത് ഈ വിഷയത്തിന് ഒരു പരിധിയിലധികം പ്രചാരമില്ല,” വാർഡ് 8-ലെ താമസക്കാരനായ ജി. ശ്രീകുമാർ പറയുന്നു. ഈ വിവാദം തീർച്ചയായും "ശബ്ദമുണ്ടാക്കി" എന്ന് അദ്ദേഹം സമ്മതിക്കുന്നു. എന്നാൽ, വോട്ടർമാർ ഇപ്പോൾ എൻഡിഎ, എൽഡിഎഫ്, യുഡിഎഫ് എന്നിവ തമ്മിലുള്ള ത്രികോണ മത്സരത്തിലാണ് കൂടുതൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നത് എന്നും അദ്ദേഹം പറയുന്നു. ഇടയ്ക്കിടെ ഉണ്ടാകുന്ന അറസ്റ്റുകൾ, രാഷ്ട്രീയ ആക്രമണത്തിന് മൂർച്ച കൂട്ടുന്നതിനു പകരം, അതിന്റെ ആക്കം കുറയ്ക്കുന്നതായി തോന്നുന്നു. ഓരോ അറസ്റ്റും കാഴ്ചയ്ക്ക് ആക്കം കൂട്ടിയെങ്കിലും, പൊതുജനങ്ങളുടെ കണ്ണിൽ വിഷയത്തെ പതിവാക്കി മാറ്റി.
​മറ്റുള്ളവരും സമാനമായ വികാരങ്ങൾ പങ്കുവെക്കുന്നു. വർഷങ്ങളായി തുടരുന്ന ശബരിമല കേന്ദ്രീകൃത രാഷ്ട്രീയത്തിൽ വോട്ടർമാർ ക്ഷീണിതരാണെന്ന് തോന്നുന്നു. അതിനു പകരം പ്രാദേശിക ഭരണം, അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ, സേവന വിതരണം എന്നിവയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ സ്ഥാനാർത്ഥികളെ വിലയിരുത്താൻ അവർ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. “ശബരിമലയെക്കുറിച്ച് ഞങ്ങൾ വേണ്ടത്ര പ്രസംഗങ്ങൾ കേട്ടു,” ഒരു കടയുടമ പറയുന്നു. “പക്ഷെ, ഓരോ മഴക്കാലത്തും ഞങ്ങളുടെ ഓടകൾ കവിഞ്ഞൊഴുകുന്നു.”
​എങ്കിലും, ഈ താൽപര്യമില്ലായ്മ എല്ലാവർക്കും ഒരുപോലെയല്ല. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ക്ഷേമത്തിൽ അഗാധമായി നിക്ഷേപിച്ചിട്ടുള്ള വോട്ടർമാരുടെ പ്രത്യേക വിഭാഗങ്ങളെ സ്വാധീനിക്കാനുള്ള കഴിവ് സ്വർണ്ണ കുംഭകോണത്തിനുണ്ടെന്ന് ചിലർ വിശ്വസിക്കുന്നു. എന്നാൽ, ഏത് രാഷ്ട്രീയ രൂപീകരണത്തിനാണ് ഒടുവിൽ പ്രയോജനം ലഭിക്കുക എന്ന് പ്രവചിക്കാൻ അവർ മടിക്കുന്നു.

​കോട്ടയത്തെ സമ്മിശ്ര വികാരം

​രാഷ്ട്രീയ അവബോധത്തിലും മതപരമായ വൈവിധ്യത്തിലും അധിഷ്ഠിതമായ കോട്ടയം ജില്ല സമാനമായ ഒരു ദ്വയാർത്ഥ ചിത്രമാണ് നൽകുന്നത്. പൊൻകുന്നത്തിന് സമീപമുള്ള ചിറക്കടവ് പഞ്ചായത്തിൽ, ശ്രീധരൻ നായർ നിരീക്ഷിക്കുന്നത് വിവാദത്തിന് ചുറ്റുമുള്ള വൈകാരിക ഭാരം ഗണ്യമായി കുറഞ്ഞുവെന്നാണ്.
​“ബിജെപി പോലും തങ്ങളുടെ പ്രചാരണത്തിൽ ഇത് അത്ര ശക്തമായി മുന്നോട്ട് വെക്കുന്നില്ല,” അദ്ദേഹം കുറിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, ഇന്നത്തെ വോട്ടർമാർ അതിപ്രാദേശിക വിഷയങ്ങളിൽ—റോഡുകൾ, കുടിവെള്ളം, പ്രാദേശിക വികസനം—ശ്രദ്ധാലുക്കളാണ്. ആഴത്തിലുള്ള വ്യക്തിപരമായ വികാരം ഉണർത്തുന്നില്ലെങ്കിൽ വിവാദങ്ങളിലേക്ക് അവരെ എളുപ്പത്തിൽ വലിച്ചിഴയ്ക്കാൻ കഴിയില്ല. “യുഡിഎഫ് ഇത് ഊതിപ്പെരുപ്പിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നുണ്ട്, പക്ഷേ അതിന്റെ സ്വാധീനം പരിമിതമായിരിക്കുമെന്നാണ് എനിക്ക് തോന്നുന്നത്.”
​എങ്കിലും, കോട്ടയത്തെ ഈ മന്ദഗതിയിലുള്ള താൽപര്യക്കുറവ് അലംഭാവത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നില്ല. മറിച്ച്, വോട്ടർമാരുടെ മുൻഗണനകളിലെ ഒരു മാറ്റത്തെയാണ് ഇത് പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നത്. വർഷങ്ങളായി നീണ്ടുനിന്ന ക്ഷേത്രം കേന്ദ്രീകരിച്ചുള്ള രാഷ്ട്രീയ യുദ്ധങ്ങൾക്ക് ശേഷം, ആളുകൾ തങ്ങളുടെ ദൈനംദിന ജീവിതത്തിലെ അടിയന്തിര യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളിൽ കൂടുതൽ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നതായി തോന്നുന്നു.

​തൃശ്ശൂർ: പ്രാദേശിക വിഷയങ്ങളാൽ നയിക്കപ്പെടുന്ന പ്രചാരണം

​കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും രാഷ്ട്രീയമായി ഊർജ്ജസ്വലമായ ജില്ലകളിലൊന്നായ തൃശ്ശൂരിൽ, ശബരിമലയ്ക്ക് പരസ്യ ബോർഡുകളിലും രാഷ്ട്രീയ പ്രസംഗങ്ങളിലും ഇടം ലഭിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും, വോട്ടർമാരുടെ ഹൃദയത്തിൽ അതിന് വലിയ സ്ഥാനമില്ല.
​മുനിസിപ്പൽ മാലിന്യ സംസ്കരണം, റോഡ് അറ്റകുറ്റപ്പണികൾ, കുടിവെള്ള ക്ഷാമം, തൊഴിലവസരങ്ങൾ എന്നിവയെക്കുറിച്ചാണ് പ്രചാരണ ചർച്ചകൾ നടക്കുന്നത്. പ്രാദേശിക സ്ഥാനാർത്ഥികളെ അവരുടെ ലഭ്യത, പ്രവർത്തന പരിചയം, പ്രശ്നം പരിഹരിക്കാനുള്ള കഴിവുകൾ എന്നിവയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ വിലയിരുത്തുന്നു.
​“വിളിക്കുമ്പോൾ ഫോൺ എടുക്കുന്ന കൗൺസിലർമാരെയാണ് ആളുകൾക്ക് വേണ്ടത്,” തൃശ്ശൂരിലെ ഒരു പ്രാദേശിക സ്ഥാനാർത്ഥിയുടെ വോളണ്ടിയർ പറയുന്നു. “ശബരിമലയെക്കുറിച്ച് മാത്രം സംസാരിക്കുന്നവരെയല്ല.”
​എങ്കിലും, ഇവിടെയും വിവാദം പൂർണ്ണമായി അപ്രത്യക്ഷമായിട്ടില്ല. പൊതുയോഗങ്ങളിൽ, ഭരണകക്ഷിയായ എൽഡിഎഫിനെ വിമർശിക്കാൻ പ്രസംഗകർ പതിവായി ശബരിമലയെ ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്നു. എന്നാൽ, തിരക്കേറിയ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കാലത്തെ നിരവധി ചർച്ചാവിഷയങ്ങളിൽ ഒന്നായി മാത്രമാണ് വോട്ടർമാർ ഇതിനെ കാണുന്നത്.

​തിരുവനന്തപുരം: വികാരത്തിൽ വിഭജിക്കപ്പെട്ട തലസ്ഥാനം

​ശബരിമലയ്ക്ക് ശക്തമായ വൈകാരിക പ്രതിധ്വനി നിലനിൽക്കുന്ന ഒരിടമുണ്ടെങ്കിൽ അത് തിരുവനന്തപുരമാണ്. ധാരാളം സർക്കാർ ജീവനക്കാരും പെൻഷൻകാരും മധ്യവർഗ്ഗ കുടുംബങ്ങളും താമസിക്കുന്ന ഈ നഗരം, സാംസ്കാരിക-മതപരമായ ചർച്ചകളോട് കൂടുതൽ സംവേദനക്ഷമതയുള്ളതായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.
​തലസ്ഥാനത്തെ ഒരു സർക്കാർ ജീവനക്കാരിയായ രമ്യാ നായർ വിശ്വസിക്കുന്നത്, വോട്ടിംഗ് സ്വഭാവത്തെ സ്വാധീനിക്കാൻ ശബരിമലയ്ക്ക് ഇപ്പോഴും മതിയായ വൈകാരിക ശക്തിയുണ്ടെന്നാണ്. “ശബരിമല മറ്റൊരു ക്ഷേത്രമല്ല,” അവർ പറയുന്നു. “ക്ഷേത്രത്തിലെ സ്വർണ്ണം മോഷ്ടിക്കുന്നത് പോലുള്ള ഗുരുതരമായ ഒരു കാര്യം സംഭവിക്കുമ്പോൾ, അത് സ്വാഭാവികമായും ഭക്തർക്കിടയിൽ വിഷമവും വഞ്ചിക്കപ്പെട്ട തോന്നലും ഉണ്ടാക്കുന്നു.”
​ക്ഷേത്ര സ്വത്തുക്കൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതും ശുദ്ധമായ ഭരണം ഉറപ്പാക്കുന്നതും കേവലം ഒരു രാഷ്ട്രീയ ചോദ്യമല്ല, മറിച്ച് ഒരു ധാർമിക ചോദ്യമാണെന്ന് കരുതുന്ന ഒരു വിഭാഗം വോട്ടർമാരെയാണ് അവരുടെ കാഴ്ചപ്പാട് പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നത്. ഈ വിഭാഗത്തെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, ക്ഷേത്ര ഭരണത്തിലെ അഴിമതി ഒരു വലിയ ധിക്കാരമാണ്—അവർ ആ ധാരണയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ വോട്ട് ചെയ്തേക്കാം.
​എന്നാൽ, എതിർവശത്തെ കാഴ്ചപ്പാടും ശക്തമാണ്. ഒരു ഓട്ടോറിക്ഷാ ഡ്രൈവറായ സുകുമാരൻ പിള്ള സംശയം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു: “ദൈനംദിന അതിജീവന പ്രശ്നങ്ങളാണ് മറ്റെന്തിനേക്കാളും പ്രധാനം. വിലക്കയറ്റം, തൊഴിലില്ലായ്മ, സുരക്ഷാ ആശങ്കകൾ എന്നിവയാണ് തിരഞ്ഞെടുപ്പിനെ തീരുമാനിക്കുക. ശബരിമല ചില പോക്കറ്റുകളെ സ്വാധീനിച്ചേക്കാം, പക്ഷേ വലിയ ചിത്രം മാറ്റില്ല.”
​ഈ ഭിന്നത കേരളത്തിലെ സങ്കീർണ്ണമായ വോട്ടർ മനഃശാസ്ത്രത്തെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു—വൈകാരിക വിഷയങ്ങൾ പ്രായോഗിക ആശങ്കകളുമായി സഹവർത്തിക്കുന്നു, പ്രാദേശിക സാഹചര്യമനുസരിച്ച് ഓരോന്നിനും പ്രാധാന്യം ലഭിക്കുന്നു.

​കോഴിക്കോട്: കുടുംബ ചർച്ചകൾ, പക്ഷെ പ്രാദേശിക വിഷയങ്ങൾ വിജയിക്കുന്നു

​കേരളത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ വൈവിധ്യത്തിലേക്ക് കോഴിക്കോട് ഒരു എത്തിനോട്ടം നൽകുന്നു. കൊയിലാണ്ടിയിൽ, ആർട്ടിസ്റ്റായ ജി. മനോജ് തന്റെ കുടുംബത്തെ കേരളത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ സ്പെക്ട്രത്തിന്റെ ഒരു സൂക്ഷ്മ രൂപമായി വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു: അവളുടെ അച്ഛൻ ബിജെപിയെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നു, ഭർത്താവ് ഉറച്ച കോൺഗ്രസ് അനുഭാവിയാണ്, അവളുടെ അമ്മാവന്മാരിൽ ചിലർ സിപിഐ(എം)-ന് വേണ്ടി പ്രവർത്തിക്കുന്നു. അവളുടെ വീട്ടിലെ രാഷ്ട്രീയ ചർച്ചകൾ സജീവമാണ്, എന്നാൽ ഈ പ്രത്യയശാസ്ത്രപരമായ വ്യത്യാസങ്ങൾ വലിയ വിവാദങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ദിവസത്തെ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളായി മാറണമെന്നില്ലെന്ന് അവർ കരുതുന്നു.
​“തദ്ദേശ സ്വയംഭരണ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ നടക്കുന്നത് വോട്ടർമാർക്ക് വ്യക്തിപരമായി അറിയാവുന്ന ആളുകൾ തമ്മിലാണ്,” അവർ പറയുന്നു. “സ്ഥാനാർത്ഥികളുമായുള്ള പരിചയവും സമൂഹത്തിൽ അവരെ എങ്ങനെ കാണുന്നു എന്നതുമാണ് ശബരിമല പോലുള്ള വിഷയങ്ങളേക്കാൾ പ്രധാനം.”
​എങ്കിലും, അവളുടെ കാഴ്ചപ്പാട് സാർവത്രികമല്ല. മറ്റൊരു കോഴിക്കോട് നിവാസിയും സംരംഭകയുമായ ഗീത വിശ്വംഭരൻ വിശ്വസിക്കുന്നത്, ബ്ലോക്ക്, ജില്ലാ പഞ്ചായത്ത് തലങ്ങളിലെ വോട്ടിംഗ് രീതികളെ ഈ വിവാദം സ്വാധീനിച്ചേക്കാം എന്നാണ്. ഈ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളിൽ വോട്ടർമാർക്ക് സ്ഥാനാർത്ഥികളുമായി വ്യക്തിപരമായ ബന്ധമില്ല, ഇത് വിശാലമായ രാഷ്ട്രീയ വിവരണങ്ങളെയും അഴിമതിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വിഷയങ്ങളെയും സ്വീകരിക്കാൻ അവരെ കൂടുതൽ സജ്ജരാക്കുന്നു.

​രണ്ട് പ്രവണതകളുടെ കഥ

​ജില്ലകളിലുടനീളം, വ്യക്തവും മത്സരാധിഷ്ഠിതവുമായ രണ്ട് പ്രവണതകൾ ഉയർന്നുവരുന്നു:

 വൈകാരിക പ്രതിധ്വനി ഇപ്പോഴും നിലനിൽക്കുന്നു—പക്ഷെ പ്രത്യേക പോക്കറ്റുകളിൽ മാത്രം
​ശബരിമല പല ഭക്തർക്കും വൈകാരികമായി പ്രധാനപ്പെട്ടതായി തുടരുന്നു. അവരെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, ക്ഷേത്രത്തിലെ സ്വർണ്ണം തിരിമറി നടത്തിയെന്ന ആരോപണങ്ങൾ വിശ്വാസ ലംഘനത്തെയാണ് പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നത്. പരമ്പരാഗത കുടുംബങ്ങൾ, ദീർഘകാലമായിട്ടുള്ള ഭക്തർ, തിരുവനന്തപുരം, പത്തനംതിട്ടയുടെ ചില ഭാഗങ്ങൾ പോലുള്ള പ്രദേശങ്ങളിലെ താമസക്കാർ എന്നിവർക്കിടയിൽ ഈ വികാരം ശക്തമാണ്.
​ഈ വോട്ടർമാർക്ക് വേണ്ടി, വിവാദം ഉയർത്തിക്കാട്ടാനുള്ള പ്രതിപക്ഷത്തിന്റെ ശ്രമങ്ങൾക്ക് ഫലമുണ്ടാകാൻ സാധ്യതയുണ്ട്.

​അതിപ്രാദേശിക വിഷയങ്ങൾ ഇപ്പോൾ വോട്ടർമാരുടെ മുൻഗണനകളിൽ ആധിപത്യം സ്ഥാപിക്കുന്നു
​മിക്ക നഗര, അർദ്ധ നഗര പ്രദേശങ്ങളിലും ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട വിഷയങ്ങൾ ഇവയാണ്:
* ​അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ
* ​റോഡ് അറ്റകുറ്റപ്പണികൾ
* ​കുടിവെള്ളം
* ​ശുചീകരണം
* ​തൊഴിലവസരങ്ങൾ
* ​പ്രാദേശിക സുരക്ഷയും നിയമപാലനവും
* ​സ്ഥാനാർത്ഥികളുടെ വ്യക്തിപരമായ പ്രതിച്ഛായ
​ഇവിടെ, ശബരിമലയെ തള്ളിക്കളയുന്നില്ല—പക്ഷെ അത് നിർണ്ണായകവുമല്ല.
​ഈ മാറ്റം, വലിയ രാഷ്ട്രീയ വിവാദങ്ങളെയും ദൈനംദിന ജീവിതത്തിന്റെ പ്രായോഗിക ആവശ്യങ്ങളെയും വേർതിരിച്ചറിയുന്ന ഒരു പക്വതയാർന്ന വോട്ടർ അടിത്തറയെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു.

​പ്രതിപക്ഷത്തിന്റെ കണക്കുകൂട്ടിയ ചൂതാട്ടം

​എൽഡിഎഫിന്റെ വിശ്വാസ്യത തകർക്കാൻ സ്വർണ്ണ മോഷണ ആരോപണത്തെ യുഡിഎഫും ബിജെപിയും ആശ്രയിക്കുന്നുണ്ട്. ബിജെപി പ്രത്യേകിച്ച്, സർക്കാർ അനാസ്ഥയും അഴിമതിയും ആരോപിച്ചുകൊണ്ട് കൊച്ചി പോലുള്ള നഗരങ്ങളിൽ ഫ്ലെക്സ് ബോർഡുകളും പോസ്റ്ററുകളും നിറച്ചിരിക്കുന്നു. ഭരണകക്ഷിയെ ധാർമ്മികമായി വിട്ടുവീഴ്ച ചെയ്തതായി ചിത്രീകരിക്കാൻ കോൺഗ്രസും ഈ വിഷയം ഉപയോഗിച്ചു.
​എന്നാൽ, ഈ തന്ത്രം ഫലം കാണുമോ എന്നത് അനിശ്ചിതത്വത്തിലാണ്.
​പ്രതിപക്ഷത്തിന്റെ ഈ ചൂതാട്ടം രണ്ട് അനുമാനങ്ങളെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു:
* ​ശബരിമല ഇപ്പോഴും ശക്തമായ വൈകാരിക പ്രതികരണങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുന്നു.
* ​വോട്ടർമാർ ആരോപിക്കപ്പെടുന്ന സ്വർണ്ണ മോഷണത്തെ പ്രധാനമായും എൽഡിഎഫിന്റെ വ്യവസ്ഥാപരമായ അഴിമതിയുടെ തെളിവായി കാണും.
​ഈ അനുമാനങ്ങൾ ചില വിഭാഗങ്ങൾക്ക് ശരിയായിരിക്കാമെങ്കിലും, അവ സാർവത്രികമായി പ്രതിധ്വനിക്കുന്നതായി തോന്നുന്നില്ല.
​എൽഡിഎഫിന്റെ മുൻതൂക്കം: താഴെത്തട്ടിലുള്ള മടുപ്പ്

​വിരോധാഭാസമെന്നു പറയട്ടെ, സ്വർണ്ണ മോഷണ കേസിൽ തുടർച്ചയായ അറസ്റ്റുകൾ—ആദ്യമൊക്കെ രാഷ്ട്രീയമായി ദോഷകരമായിരുന്നെങ്കിലും—കാലക്രമേണ വിവാദത്തിന്റെ തീവ്രത കുറയ്ക്കുന്നതായി തോന്നുന്നു. വോട്ടർമാർ ഈ വിവാദത്തെ "വല്ലാതെ കേട്ട" ഒന്നായി വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു, ഇത് ഒരുതരം താൽപര്യമില്ലായ്മയെയും മടുപ്പിനെയും സൂചിപ്പിക്കുന്നു.
​കൂടാതെ, തദ്ദേശ സ്വയംഭരണ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകൾ പലപ്പോഴും ഭരണ മുന്നണിക്ക് അനുകൂലമാവുകയാണ് പതിവ്. ശക്തമായ സംഘടനാ സംവിധാനവും വികേന്ദ്രീകൃത ഭരണ ശൃംഖലകളും ഇതിന് കാരണമാണ്. വോട്ടർമാർക്ക് ശബരിമല വിഷയത്തെ ഒരു ആഴത്തിലുള്ള വ്യക്തിപരമായ ആശങ്കയായി ചിത്രീകരിക്കാൻ പ്രതിപക്ഷത്തിന് കഴിയുന്നില്ലെങ്കിൽ, അതിന്റെ സ്വാധീനം പരിമിതമായി തുടരും.
​അപ്പോൾ, ശബരിമല പ്രതിപക്ഷത്തിന് 'സുവർണ്ണാവസരം' നൽകുമോ?

​ഉത്തരം ഒരു ലളിതമായ 'അതെ' എന്നോ ഒരു തീർപ്പായ 'ഇല്ല' എന്നോ അല്ല.
​പ്രതിപക്ഷത്തെ ഇത് സഹായിച്ചേക്കാവുന്നിടത്ത്:
* ​ശക്തമായ ഭക്തിപരമായ വികാരങ്ങളുള്ള പ്രദേശങ്ങൾ
* ​ശബരിമലയുമായി വൈകാരികമായി ബന്ധപ്പെട്ട വോട്ടർ ഗ്രൂപ്പുകൾ
* ​സ്ഥാനാർത്ഥിയുടെ വ്യക്തിത്വം അത്ര പ്രധാനമല്ലാത്ത ബ്ലോക്ക്, ജില്ലാ പഞ്ചായത്തുകൾ
* ​അഴിമതി സംബന്ധിച്ച് സംവേദനക്ഷമതയുള്ള നഗര മധ്യവർഗ്ഗ വോട്ടർമാർ
​ഇതിന് വലിയ സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ സാധ്യതയില്ലാത്തയിടത്ത്:
* ​ശക്തമായ പ്രാദേശിക സ്ഥാനാർത്ഥി പ്രൊഫൈലുകളുള്ള ഗ്രാമ പഞ്ചായത്തുകൾ
* ​അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളും ദൈനംദിന പ്രശ്നങ്ങളും ആധിപത്യം സ്ഥാപിക്കുന്ന നഗര വാർഡുകൾ
* ​ആവർത്തിച്ചുള്ള ശബരിമല വിവാദങ്ങളിൽ മടുത്ത പ്രദേശങ്ങൾ
​ചുരുക്കത്തിൽ, ഈ വിവാദം വോട്ടുകൾ ചായ്ച്ചേക്കാം—പക്ഷെ അവയെ മാറ്റിമറിക്കാൻ സാധ്യതയില്ല.
​കേരളത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയബോധത്തിൽ ശബരിമലയ്ക്ക് പ്രതീകാത്മകമായ ഒരു സ്ഥാനം തുടർന്നും നിലനിൽക്കുന്നു. എന്നിട്ടും, സംസ്ഥാനത്തെ വോട്ടർമാർ പരിണമിച്ചു, പ്രാദേശിക ഭരണത്തോടുള്ള കൂടുതൽ യാഥാർത്ഥ്യബോധമുള്ള സമീപനം അവർ സ്വീകരിക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിലെ സ്വർണ്ണ തിരിമറിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ആരോപണങ്ങൾ പ്രതിപക്ഷത്തിന് വിലപ്പെട്ട പ്രചാരണ വിഷയം നൽകുന്നുണ്ടെങ്കിലും, അതിന്റെ ശക്തി അസമമാണ്. പ്രാദേശിക പശ്ചാത്തലം, വൈകാരിക പ്രതിധ്വനി, വോട്ടർ മുൻഗണനകൾ എന്നിവയെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കും അതിന്റെ സ്വാധീനം.
​ഇതിനെ ഒരു 'സുവർണ്ണാവസരം' ആക്കി മാറ്റാൻ പ്രതിപക്ഷം ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെങ്കിൽ, ശബരിമല ഒരു ക്ഷേത്ര വിഷയം മാത്രമല്ല—മറിച്ച് ഭരണത്തിന്റെ വിശാലമായ സത്യസന്ധതയിലേക്കുള്ള ഒരു ജാലകമാണ്—എന്ന് വോട്ടർമാരെ ബോധ്യപ്പെടുത്താൻ അവർക്ക് കഴിയണം. നിലവിലെ സാഹചര്യത്തിൽ, ക്ഷേത്രം ഒരു രാഷ്ട്രീയ ചിഹ്നമായി തുടരുന്നു, എന്നാൽ 2018-ലെ കൊടുങ്കാറ്റ് കേന്ദ്രമല്ല.
​വോട്ടർമാർ പഴയ വൈകാരിക രാഷ്ട്രീയത്തിലേക്ക് മടങ്ങുമോ അതോ ദൈനംദിന ആശങ്കകൾക്ക് തുടർന്നും മുൻഗണന നൽകുമോ എന്നതിനെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കും ഈ അവസരം എത്രത്തോളം “സുവർണ്ണമാണ്” എന്ന്.